سیستم احتراق خودرو چیست و چگونه کار می‌کند؟

سیستم احتراق خودرو قلب موتورهای بنزینی است. اگر موتور را مانند بدن انسان تصور کنیم، سیستم احتراق همان جرقه‌ای است که انرژی حرکت را به پیستون‌ها منتقل می‌کند. بدون این سیستم، موتور حتی استارت هم نمی‌خورد و خودرو بدون

حرکت خواهد ماند.

هر بار که کلید استارت را می‌زنید، یک فرآیند دقیق در کسری از ثانیه رخ می‌دهد: باتری برق را تأمین می‌کند، کوئل ولتاژ را بالا می‌برد، جرقه در شمع شکل می‌گیرد و مخلوط سوخت و هوا مشتعل می‌شود. این همان چیزی است که سیستم

احتراق (Ignition System) مدیریت می‌کند.

وظایف اصلی سیستم احتراق

وظیفه‌ی اصلی سیستم احتراق ایجاد جرقه‌ای قوی و دقیق در زمان مناسب است تا مخلوط سوخت و هوا در سیلندر کامل بسوزد.

سه مأموریت کلیدی:

1. تبدیل ولتاژ پایین باتری به ولتاژ بسیار بالا (۲۰ تا ۴۰ هزار ولت)

2. ارسال این ولتاژ به شمع‌ها در لحظه دقیق

3. ایجاد جرقه‌ی تمیز برای احتراق کامل سوخت

اگر سیستم احتراق دچار تأخیر یا ضعف شود، موتور بد روشن می‌شود، ریپ می‌زند یا مصرف سوخت بالا می‌رود.

اجزای اصلی سیستم احتراق

عملکرد مرحله‌ای سیستم احتراق

1. استارت زدن: باتری برق را به کوئل منتقل می‌کند.

2. تبدیل ولتاژ: کوئل برق ۱۲ ولتی را به چند ده هزار ولت افزایش می‌دهد.

3. ارسال به شمع: برق از کوئل یا دلکو به شمع می‌رود.

4. ایجاد جرقه: شمع در زمان مشخص، مخلوط سوخت و هوا را مشتعل می‌کند.

5. حرکت پیستون: انفجار کنترل‌شده پیستون را به پایین می‌راند و میل‌لنگ می‌چرخد.

نکته: زمان جرقه‌زنی باید دقیق باشد؛ تأخیر یا زود زدن جرقه باعث کاهش قدرت و افزایش مصرف سوخت می‌شود.

شمع خودرو برای سیستم احتراق

انواع سیستم‌های احتراق خودرو

۱. دلکودار (Mechanical Ignition)

• عملکرد: دلکو برق را بین شمع‌ها توزیع می‌کند.

• مزایا: ساده، تعمیر آسان، کم‌هزینه.

• معایب: دقت پایین، استهلاک بالا، عملکرد ضعیف در دور بالا.

• کاربرد: خودروهای قدیمی مثل پراید و پژو کاربراتوری.

۲. ترانزیستوری (Electronic / Transistorized Ignition)

• عملکرد: دلکو موجود است، ولی جرقه توسط ترانزیستور کنترل می‌شود.

• مزایا: دقت بیشتر، دوام بالاتر.

• معایب: هزینه کمی بالاتر، محدودیت در دور بالا.

• کاربرد: خودروهای داخلی دهه ۷۰ و ۸۰.

۳. بدون دلکو (Distributor-less Ignition System – DIS)

• عملکرد: دلکو حذف شده و زمان جرقه توسط ECU کنترل می‌شود.

• مزایا: دقت بالا، مصرف سوخت کمتر، خرابی کمتر.

• معایب: هزینه بالاتر کوئل‌ها، حساس به گرما.

• کاربرد: خودروهای انژکتوری جدید مثل پژو ۲۰۶ و دنا پلاس.

۴. کوئل مجزا برای هر سیلندر (Coil-on-Plug – COP)

• عملکرد: هر سیلندر کوئل اختصاصی خود را دارد.

• مزایا: راندمان بالای احتراق، نگهداری آسان، حذف سیم‌های ولتاژ بالا.

• معایب: هزینه بالاتر، حساس به شرایط محیطی.

• کاربرد: خودروهای مدرن مثل دنا پلاس توربو و X77.

جدول مقایسه سیستم‌های احتراق

علائم خرابی سیستم احتراق

• روشن نشدن خودرو یا سخت روشن شدن

• ریپ زدن موتور در دور آرام

• کاهش شتاب و قدرت موتور

• افزایش مصرف سوخت

• لرزش و صدای غیرعادی موتور

• روشن شدن چراغ چک

نکات نگهداری سیستم احتراق

1. تعویض شمع‌ها هر ۲۰–۳۰ هزار کیلومتر

2. بررسی سلامت کوئل و وایرها

3. استفاده از شمع مناسب و با گپ صحیح

4. جلوگیری از نفوذ رطوبت و گرمای شدید در خودروهای COP

5. استفاده از بنزین با کیفیت و استاندارد

سوالات متداول 

۱. آیا سیستم احتراق مصرف سوخت را افزایش می‌دهد؟

بله، جرقه ضعیف باعث احتراق ناقص و مصرف بالاتر سوخت می‌شود.

۲. خودروهای دیزلی سیستم احتراق دارند؟

خیر، موتور دیزل بدون شمع و جرقه کار می‌کند و احتراق با فشار تراکم سوخت رخ می‌دهد.

۳. نشانه خرابی شمع‌ها چیست؟

وجود دوده، سوخت ناقص یا تغییر رنگ غیرعادی شمع نشان‌دهنده خرابی آن است.

۴. خودروهای COP مراقبت ویژه می‌خواهند؟

بله، مراقبت از کوئل و شرایط محیطی بسیار مهم است.

۵. جرقه ضعیف چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟

احتراق ناقص، کاهش قدرت و لرزش موتور در دور آرام.

جمع‌بندی

سیستم احتراق، «قلب موتور» است که با جرقه‌زنی به موقع، انرژی حرکت خودرو را تأمین می‌کند. خرابی شمع، کوئل یا سنسورها باعث کاهش راندمان، افزایش مصرف سوخت و آسیب موتور می‌شود. با سرویس دوره‌ای و استفاده از قطعات

اصل، عمر موتور افزایش یافته و تجربه رانندگی نرم و اقتصادی می‌شود.

تجربه شما

اگر تجربه‌ای از ریپ زدن خودرو، سخت روشن شدن یا مصرف بالای سوخت داشته‌اید، در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

می‌توانید بگویید چه راه‌حل‌هایی برای سیستم احتراق امتحان کرده‌اید؟

با نظراتتان، هم به دیگران کمک می‌کنید هم تجربه رانندگی خود را بهبود می‌دهید.